Alican Uludağ
CHP Genel Lideri Kemal Kılıçdaroğlu’nan açıklamasının akabinde Türkiye’de uyuşturucu kaçakçılığı hatası bir kere daha gündeme geldi. Emniyetin verilerinde Türkiye’de ele geçirilen uyuşturucu ölçüsü ve kuşkusu sayısında artış dikkat çekiyor. Türkiye’de 2021 yılında tespit edilen uyuşturucu hatası 2020’ye oranla yüzde 35,5 artışla 215 bin 771 oldu. Bu kapsamda 294 bin 604 kuşkulu yakalandı. Cezaevinde uyuşturucu kabahatinden tutuklu ve hükümlü sayısı ise 100 bini geçti. Uyuşturucu çeşitleri ortasında yer alan metamfetamin ise kullanma oranı ise süratle yayılıyor.
Kılıçdaroğlu, 31 Ekim’de Twitter hesabı üzerinden yaptığı açıklamada “Türkiye’de uyuşturucu salgını olduğunu” belirterek iktidarı suçlamıştı. İçişleri Bakanı Süleyman Soylu, Kılıçdaroğlu’na reaksiyon gösterirken, Emniyet ve Jandarma ise CHP önderi hakkında hata duyurusunda bulunmuştu. Siyasette tartışmalar sürerken DW Türkçe, Türkiye’deki uyuşturucu meselesine mercek tuttu. Bu bahiste en çarpıcı datalar Narkotik Daire Başkanlığı’nın Ağustos 2022 tarihli Uyuşturucu Raporu’nda yer alıyor.
Türkiye uyuşturucunun Balkan Rotası’nda
Raporda,Türkiye’nin uyuşturucuda “Balkan Rotası” üzerinde yer alması nedeniyle hem gaye hem de transit ülke pozisyonunda olduğu belirtiliyor. Bu hususta “Uyuşturucu kaçakçılığı bağlamında son derece değerli bir güzergâh olan ‘Balkan Rotası’ üzerindeki pozisyonu ile Türkiye, gerek Asya’da üretilen ve Avrupa’ya transfer edilen başta eroin olmak üzere afyon türevleri kaçakçılığında ve birebir bölgede son yıllarda imalatı ve kaçakçılığı artmaya devam eden metamfetaminde, gerekse Avrupa’da üretilen ve Asya’ya sevkiyatı yapılan sentetik uyuşturucu ve bu unsurların üretiminde kullanılan kimyasaların kaçakçılığında transit ve amaç ülkedir” tespitine yer veriliyor.
2015-2019 periyodunda Batı ve Orta Avrupa’daki eroinin yüzde 70’inden fazlasının Balkan Rotası üzerinden giriş yaptığı belirtilen raporda, “Rekor olarak nitelendirilen yüklü eroin yakalamaları nedeniyle Türkiye; Balkan Rotası üzerinde hayati bir kıymete sahiptir” tabirleri de yer alıyor.
Rapora nazaran, Kuzey ve Orta Amerika, Doğu ve Güney Doğu Asya, Yakın ve Orta Doğu, Orta ve Batı Avrupa; Amfetamin Tipi Uyarıcıların (ATS) kaçakçılığında, Güney Amerika kokain kaçakçılığında, Batı ve Güney Batı Asya ise afyon ve türevleri kaçakçılığında ana çıkış ve üretim bölgeleri oldu.
Emniyet raporu: 2021’de 294 bin uyuşturucu şüphelisi
Rapora nazaran, 2021 yılında uyuşturucu hadiselerinde artış eğilimi geçen yıllara nazaran devam etti. Cezaevlerinde uyuşturucu cürümlerinden tutuklu ve hükümlü olanların sayısı 100 bini aşmış durumda. Türkiye genelinde 2020 yılında 159 bin 268 uyuşturucu olayı tespit edildi. 2021 yılında tespit edilen uyuşturucu hadisesi ise yüzde 35,5 artarak 215 bin 771 oldu.
Emniyetin datalarına nazaran 2021’de yakalanan kuşkulu sayısı da yüzde 27,2 artarak 294 bin 604 şahsa yükseldi. Yakalanan 294 bin şüpheliden 224 bin 292’sine uyuşturucu satın almak ve bulundurmaktan, 64 bin 694 şüpheliye ise uyuşturucu husus imal ve ticaretinden süreç yapıldı.
Eroinde yüzde 61 artış
Raporda, Türk güvenlik güçleri tarafından ele geçirilen eroin ölçüsünün tüm Avrupa Birliği (AB) ülkelerinde tespit edilen ölçünün yaklaşık üç katı olduğuna dikkat çekiliyor. Rapora nazaran 2021 yılında Türkiye’de 22 bin 202 kg eroin ele geçirildi. Ele geçirilen eroin ölçüsü bir evvelki yıla nazaran yüzde 61,1 arttı.
2020 yılında yasadışı haşhaş ekim olaylarında bir evvelki yıla nazaran yüzde 241, bitki ölçüsünde yüzde 217 artış meydana geldi. 2020 yılında 26 milyon 507 bin kök yasa dışı haşhaş bitkisi ele geçirilerek imha edildi. 2021 yılında ise yasa dışı haşhaş ekim olaylarında yüzde 13,6, bitki ölçüsünde yüzde 25,8 artış oldu. 2021 yılında 33 milyon 343 bin kök yasa dışı haşhaş bitkisi imha edildi. 2021 yılında kök kenevir yakalamalarının yaklaşık yüzde 87,2’si Diyarbakır ve Bingöl vilayetlerinde gerçekleşti.
Diğer yandan 2020’de yapılan operasyonlarda 37,5 ton toz esrar ve 56,3 ton kubar esrar ele geçirildi. 2021 yılında esrar kabahati kapsamında 84 bin 13 kuşkulu yakalandı. 64 bin 125 kg esrar ve skunk unsuru ele geçirildi. Emniyet’e nazaran 2021 yılında esrar ve skunk yakalama ölçüsünde yüzde 31,6 oranında düşüş gerçekleşti.
Kokain olayları ne durumda?
Daha çok Güney Amerika ülkeleri Kolombiya, Peru ve Bolivya’da üretilen kokain ticaretinde Türkiye’nin son yıllarda de transit ülke pozisyonuna geldiğine işaret ediliyor. Türkiye’de 2021 yılında 2 bin 961 kokain operasyonu gerçekleşti. Bu olaylarda 4 bin 714 kuşkulu gözaltına alındı ve 2 bin 841 kg kokain ele geçirildi. 2021 yılında ele geçirilen kokain ölçüsü bir evvelki yıla nazaran yüzde 44,9 arttı. Emniyetin raporunda “Bu akam şimdiye kadarki en yüksek miktardır” denildi.
Amfetamin tipi ikazcılardan olan Ecstasy’nin çıkış ülkesi ise Avrupa (Hollanda ve Belçika ağırlıklı) olarak biliniyor. Türkiye’de 2021 yılında 7 milyon 618 bin adet ecstasy ele geçirildi, 6 bin 770 kuşkulu yakalandı.
Bir öbür sentetik uyuşturucu hususu olan Captagon ise daha çok Ortadoğu ülkelerinde, yüklü olarak Suriye ve Lübnan’a üretiliyor. Geçen yıl 13 milyon 790 bin adet Captagon yakalandı. 2 bin 345 kuşkulu gözaltına alındı.
En büyük artış metamfetaminde
CHP önderi Kılıçdaroğlu, açıklamasında Türkiye’de özelikle metemfetamin salgını olduğuna işaret etmişti. Emniyetin raporuna nazaran, 2021 yılında Türkiye’de 57 bin 897 metamfetamin olayı tespit edildi. Bu olaylarda 80 bin 112 kuşkulu yakalandı. 5 bin 528 kg metamfetamin ele geçirildi.
2021 yılında ele geçirilen metamfetamin yakalama ölçüsünde bir evvelki yıla nazaran yüzde 32,8 oranında arttı. Tıpkı yıl metamfetamin olay sayısındaki artış oranı ise bir evvelki yıla nazaran yüzde 70,3 oldu. Benzeri biçimde yakalanan kuşkulu sayısında da bir evvelki yıla nazaran yüzde 61,5 artış meydana geldi. 2022 yılının birinci 7 ayında görülen metamfetamin yakalama ölçüsü ise rekor artışla 8 bin 600 kilograma ulaştı. Emniyet raporunda, 2015 yılında 54 ilin sokaklarında yakalanan metamfetamin hususunun 2020 ve 2021 yıllarında 81 ile yayıldığına dikkat çekildi. Raporda, “Bu yakalama verisi metamfetaminin önümüzdeki devirde de tehdit ögesi olarak kalacağının bir göstergesidir” ihtarında bulundu.
Bonzai olarak bilinen sentetik kannabinoid unsuruna ait ise geçen yıl 30 bin 63 olay tespit edildi. Bu kapsamda 41 bin 56 kuşkulu yakalandı. 2.251 kg sentetik kannabinoid ele geçirildi.
260 bin kişi tedavi için başvurdu
Uyuşturucu ile uğraş kapsamında Türkiye’de 79 ayaktan tedavi merkezi hizmet sunuyor. 2021 yılında yalnızca tedavi merkezlerine yapılan toplam ayaktan tedavi müracaat sayısı 247 bin 390 olarak belirlendi. Bunların 100 bin 837’si kontrollü hürlük kapsamında bu merkezlere yönlendirildi. Türkiye’de bulunan 136 tedavi merkezinin 57’sinde yatarak tedavi hizmeti veriliyor. 2021 yılında yataklı tedavi merkezlerine yapılan müracaat sayısı 12 bin 954 oldu.
Emniyetin raporuna nazaran, tedaviye başvuran hastaların yaş ortalaması 29 olarak ölçüldü. Tedaviye başvuran hastaların 25-34 yaş kümesi ortasında ağırlaştığı belirlendi. Bunların yüzde 8’i ise 15-19 yaş aralığında. 2021 yılında yatarak tedavi gören hastaların maddeyi birinci kullanım yaşı ortalaması 21,51 olarak ölçüldü.
Veriler, uyuşturucu tedavisi görenlerin eğitim düzeyenin düşük olduğu gösteriyor. Bunların 40,4’ünün ilköğretim mezunu olduğu tespit edildi. Yükseköğrenim mezunu oranı ise sırf yüzde 7,4. Tedavi görenlerin yüzde 43’ü eroin, yüzde 25,6’sı ise metamfetamin bağımlısı.
2021’de 270 kişi uyuşturucudan öldü
Adli Tıp Kurumu datalarına nazaran, 2021 yılında 270 direkt narkotik unsur temaslı vefat meydana geldi. Fakat vefat oranında düşüş olduğu görülüyor. 2013 yılında 232 olan direkt unsur irtibatlı vefat; 2014 yılında yüzde 114 artışla 497, 2015 yılında yüzde 19 artışla 590, 2016 yılında yüzde 56 artışla 920, 2017 yılında yüzde 2,3’lük artışla 941 olmuştu.
2018 yılında ise husus kontaklı vefatlar düşüşe geçerek 657’ye, 2019 yılında 342’ye, 2020 yılında 314’e geriledi. 2021 yılında uyuşturucudan ölen 270 kişinin yüzde 90,7’si (245) erkek, yüzde 9,3’ü (25) bayan. Ölümlerin yaş ortalaması ise 33,4 oldu. 2021 yılında 270 husus kontaklı vefat olayının yüzde 46,3’ünde (125) metamfetamin tespit edildi. Bu 125 vefatın 44’ünde (yüzde 35,2) vefatlar tek başına metamfetaminden kaynaklandı.
Narkotik Daire Başkanlığı’nın raporunda Türkiye’de yasadışı uyuşturucu ticaretinin nakdî hacminin ne kadar olduğuna ait bilgi yer almadı. Bugüne kadar yakalanan uyuşturucunun mali karşılığına ait de bilgi verilmedi. Sırf uyuşturucudan elde edilen gelirin aklanması cürmüne yönelik 2021 yapılan operasyonlarda yaklaşık 32 milyon TL’ye el konulduğu bilgisi raporda paylaşıldı.